چهارمين اجلاس سالانه فوروم اجنماعي جهان در بمبي- هند
گردهمائي سازمانهاي اجتماعي با شرکت بيش از 100 هزار تن از فعالان جنبش بديل جهاني سازي از سراسر جهان امروز (جمعه 16 ژانويه) دربمبئي گشايش يافت. در اين گردهمائي که براي نخستين بار در آسيا برگزار مي شود، بيش از 1000 کنفرانس، سمينار و برنامه هاي هنري و فرهنگي مختلف اجرا مي شود.
جهاني سازي نئوليبرال و پايمال شدن حقوق مردم، جنگ در عراق و مساله حقوق بشر و....از مهمترين مسائلي است كه در اين گردهماي 4 روزه مطرح خواهد شد.
در برنامه گشايش گردهمايي بمبي خانم شيرين عبادي، برنده جايزه صلح نوبل سخنراني نمود.
جمعه شب يك كنسرت بزرگ هنري با شركت دو گروه موزيك از آفريقاي جنوبي و پاكستان برگزار شد.
روزنامه شرق شنبه 27 دي، در رابطه با اجلاس فوق مطلبي درج كرده است كه در زير آورده مي شود.
آغاز اجلاس ضد جهاني شدن در
بمبئي
بهمن دارالشفايي:
«جهاني ديگر ممكن است.» اين جان كلام ۱۰۰ هزار نفري است كه در شهر بمبئي دور هم جمع
شده اند.چهارمين اجلاس اجتماعي جهان (WSF) از روز جمعه و با شركت حدود ۲۵۰۰ سازمان
غيردولتي شروع شده و شش روز ادامه خواهد داشت. سه دوره قبلي اين اجلاس در شهر پورتو
آلگره برزيل برگزار شده بود. اما برگزار كنندگان اين اجلاس تصميم گرفتند كه محل آن
را به جايي غير از پورتو آلگره منتقل كنند تا نقش سازمان هاي آسيايي و آفريقايي در
جنبش ضدجهاني شدن پررنگ تر شود. تا به حال اين جنبش بيشتر در دست اروپايي ها و
آمريكاي لاتيني ها بوده است.البته هندي ها هم يك چهره مشهور در جنبش ضدجهاني شدن
دارند: آرونداتي روي نويسنده جواني كه در چند سال گذشته همواره يكي از سخنرانان
مجامع ضدجهاني شدن بوده است.*
تقابل با داووس
مجمع اجتماعي جهاني (WSF) در ابتدا در تقابل با مجمع اقتصادي جهاني (WEF) برگزار
شد. مجمع اقتصادي جهاني هر سال در اواسط ژانويه در دهكده كوهستاني داووس سوئيس
برگزار مي شود. مخالفان جهاني شدن، مجمع داووس را محل سياست گذاري كلان براي پيشبرد
روند جهاني شدن مي دانند.بسياري از منتقدان WSF مي گويند كه مخالفان جهاني شدن
(همان طور كه از اسمشان پيداست) تنها مخالف جهاني شدن و به طور مشخصWEF هستند و
شيوه جايگزيني براي ارائه ندارند. در واقع يكي دو دوره اول اين اجلاس همين طور بود
ولي به تدريج اين اجلاس به سمتي پيش رفت كه خود را از زير سايه مجمع داووس بيرون
بكشد و هويت مستقلي پيدا كند.در دوره هاي اول بيشتر بحث ها و سخنراني ها درباره
امپرياليسم اقتصادي و نئوليبراليسم جهاني و موضوعاتي با رويكرد اقتصادي بود ولي به
تدريج موضوعاتي كه جنبه اجتماعي بيشتري داشتند در اين اجلاس اهميت بيشتري پيدا
كردند. نظامي گري و صلح، بنياد گرايي مذهبي، تجارت ناعادلانه جهاني، فقر، حقوق
زنان، حقوق كودكان، حقوق حيوانات، مواد خوراكي، ژنتيكي و نژادپرستي از جمله
موضوعاتي هستند كه در اين اجلاس بررسي خواهند شد.
مثلاً يكي ازموضوعاتي كه در اين اجلاس به طور جدي بررسي خواهد شد، تغذيه و
استاندارد هاي آن در كشورهاي مختلف است كه «جنبش سلامتي مردم» كه يك گروه بين
المللي است آن را پيگيري مي كند. اين گروه اعلام كرده كه مطابق آمار موجود در روز
۳۰ هزار كودك از بيماري هاي قابل پيشگيري در كل جهان مي ميرند. ۹ ميليارد دلار براي
فراهم كردن آب و بهداشت براي ملت هاي فقير كافي است در حالي كه هزينه هاي نظامي
دنيا ۹۰۰ ميليارد دلار در سال است.
وزير سابق محيط زيست اكوادور و از فعالان مسائل بهداشتي مي گويد: «اين يك جنايت
خاموش است.»خود هندي ها نيز در مسائل مربوط به تغذيه و مواد كشاورزي سابقه زيادي
دارند. چندين سال پيش يك شركت چند مليتي به بازار هند وارد شد و با تبليغات وسيع يك
نوع خاص از دانه هاي كشاورزي را با قيمت ارزان بين همه كشاورزان هندي پخش كرد. اين
دانه خاص به يك نوع كود ويژه احتياج داشت كه آن كود را هم همان شركت توليد مي كرد.
بعد از چند سال معلوم شد محصولاتي كه از اين دانه ها به وجود مي آيند، براي مصرف
كننده ها مضر هستند و از سوي ديگر كودي كه اين شركت به كشاورزان فروخته، آسيب هاي
جدي به زمين هاي كشاورزي وارد كرده است. با توجه به وابستگي شديد درصد زيادي از
مردم هند به كشاورزي، اين جريان بازتاب وسيعي در اين كشور داشت و از آن زمان بيشتر
اعتراضات به روند جهاني شدن در كشور هند، با محوريت همين موضوع سازمان داده شده
است.
بحث، هدف است
تفاوت مهم WSF با اجلاس هاي جهاني رايج اين است كه اين اجلاس نه دستور كار مشخصي
دارد و نه براي رسيدن به يك هدف مشخص تشكيل شده است. سازمان دهندگان اين اجلاس مي
گويند كه اينجا مكاني است براي بحث و تبادل نظر و براي تحكيم روابط. ما دور هم جمع
مي شويم تا همديگر را بهتر بشناسيم و براي انجام فعاليت هاي مشترك در طول سال
برنامه ريزي كنيم. ما سعي مي كنيم با شيوه اي كاملاً دموكراتيك درباره ايده هاي
مختلف بحث كنيم تا فعاليت هايي كه انجام مي دهيم، مفيدتر باشد. براي شركت كنندگان
در اين اجلاس بحث و گفت وگو، وسيله اي براي رسيدن به يك هدف نيست، بلكه خودش هدف
است. شركت كنندگان درباره استراتژي هاي مختلف بحث مي كنند ولي هيچ وقت يك «بيانيه
پاياني» واحد منتشر نمي كنند آنها عقيده دارند تاكيد بر گفت وگو به عنوان يك ارزش
در دنياي بعد از ۱۱ سپتامبر كه منطق القاعده و دولت بوش بر جهان حاكم است، اهميت
بيشتري دارد.ويژگي ديگر اين اجلاس، شيوه جديد سازماندهي آنهاست.شيوه سازماندهي شبكه
اي، شيوه اي است كه با ايده هاي اين اجلاس سازگاري بيشتري دارد.
در اين شيوه براي هر موضوع خاص (مثلاً مسئله) شبكه اي از فعالان تشكيل مي شود كه
ارتباط اعضاي آن كاملاً افقي است. به اين معنا كه هيچ كس از لحاظ سازماني، برتري بر
ديگري ندارد و همه در يك سطح هستند. البته اين حالت ايده آل است و در مواردي اين
شيوه رعايت نمي شود كه دليل اصلي آن حضور پررنگ سازمان هايي مثل اتحاديه كارگري در
اين اجلاس است. اتحاديه هاي كارگري از متشكل ترين، قدرتمند ترين و در عين حال قديمي
ترين سازمان هاي مخالف جهاني شدن هستند و از اولين اجلاس WSF نقش عمده اي در جلسات
مختلف آن داشته اند. ساختار اتحاديه كارگري عمودي است (كميته مركزي، رئيس واحد و
...) و كار كردن در ساختار افقي براي اعضاي آن كمي مشكل است.
بديل بديل
در حالي كه برگزار كنندگان WSF خود را بديل WEF مي دانند، گروهي به نام «مقاومت
بمبئي» (MR) نيز اعلام كرده اجلاس بديل WSF را هم زمان با آن و در شهر بمبئي برگزار
خواهد كرد. سازمان دهندگان MR عقيده دارند كه اجلاس WSF جهاني شدن را كاملاً رد نمي
كند بلكه تلاش مي كند تا آن را انساني تر كند و اين يعني اينكه اصل روند جهاني شدن
را پذيرفته است. (البته خود سازمان دهندگان WSF اين ادعا را قبول ندارند) آنها
شواهدي هم براي ادعاي خود دارند. آنها مي گويند راه ندادن فيدل كاسترو به اجلاس سال
گذشته در پورتو آ لگره و نيز حمايت كنندگان مالي اين اجلاس نشان دهنده هويت واقعي
آن است. بنياد آمريكايي فورد براي حمايت مالي از اجلاس بمبئي ابراز آمادگي كرده بود
(كه البته در آخرين روز مسئولان اين اجلاس اعلام كردند اين كمك را نخواهند پذيرفت.)
و شركت هايي از انگليس و كشورهاي ديگر اتحاديه اروپا نيز كمك هايي به اين اجلاس
كرده اند.اما هر دو گروه روي يك مسئله اتفاق نظر دارند و آن مخالفت با جنگ عراق و
حضور آمريكا در اين كشور است و به نظر مي رسد مانند اجلاس سال گذشته در پورتو آلگره
مهم ترين موضوع اجلاس امسال نيز جنگ عراق باشد.
مهمانان
در اين اجلاس، هزار سمينار، كارگاه (Workshop) و برنامه فرهنگي برگزار خواهد شد و
شيرين عبادي، شادي صدر و هادي خانيكي هم از جمله شركت كنندگان ايراني اين اجلاس
هستند.در روز اول اجلاس مراسم افتتاحيه اي با حضور بيش از ۵۰ هزار نفر برگزار شد كه
شيرين عبادي، آرونداتي روي ، احمد بن بلا و مصطفي برغوثي از جمله سخنرانان آن
بودند.
از نكته هاي جالب اين اجلاس استفاده از سيستم عامل لينوكس به جاي ويندوز در
كامپيوتر هاي اجلاس است. لينوكس سيستم عاملي است كه رقيب اصلي ويندوز مايكروسافت
محسوب مي شود. مايكروسافت يكي از شركت هايي است كه (مانند مك دونالد) به عنوان يكي
از نمادهاي جهاني شدن شناخته شده است.
* او يك بار مقاله مفصلي در مجله نقد كتاب لندن (London Book Review) در ستايش نوآم
چامسكي متفكر اصلي جريان ضد جهاني شدن نوشت.